Prijava

[Alle]

Pneumokokna bolest je zajednički naziv za niz oboljenja koja su prouzrokovana bakterijom Streptococcus pneumoniae. Ova bakterija se prenosi kapljičnim putem te je prevencija bolesti koje izaziva neophodna.
Pneumokokna bolest je poznata i pod nazivom pneumokok. Najčešće zarazne bolesti čiji je uzročnik pneumokok su meningitis, upala pluća, upala srednjeg uha, upala sinusa i bakterijemija (prisutnost živih bakterija u krvotoku).
Približno 80% bakterijskih pneumonija uzrokovano je upravo ovom bakterijom. Pneumokok se prenosi s čoveka na čoveka kapljičnim putem. Do zaraze može doći ako je osoba u kontaktu s bolesnom osobom ili osobom koja ima pneumokok u grlu. Čak 70% zdravog stanovništva nosi pneumokok u gornjem delu respiratornog trakta, ali ne mora nužno oboleti od invazivne bolesti.


VAKCINACIJA – najbolja zaštita od pneumokoka

Pneumokokom se može zaraziti bilo ko, na prvom mestu deca, kao i starije osobe, ali i svi oni koji boluju od neke hronične bolesti. Pneumokokna bolest može biti vrlo ozbiljna kod svih ovih rizičnih grupa.

Pneumokokna upala pluća

Radi se o infekciji donjeg dela respiratornog sistema koja se češće javlja kod dece i starih osoba, terapija je antibiotska, a bolest prolazi posle dve do tri nedelje.
Simptomi ovog oboljenja jesu visoka temperatura (preko 39 stepeni), drhtavica, osećaj hladnoće i jeze, kašalj i ubodni bolovi u predelu grudne kosti. Komplikacije su retke.

Upala uha i upala sinusa

Otitis media ili upala uha može se javiti u bilo kom životnom dobu, mada je najčešća kod male dece, dok se upala sinusa češće javlja kod odraslih.
Upala uha odlikuje se naglim i jakim bolom u uhu, groznicom, razdražljivošću, povišenom temperaturom, neretko i povraćanjem, a najčešća komplikacija je privremeni gubitak sluha.
Ozbiljna oštećenja sluha mogu se pojaviti usled učestalih upala.
Upalu sinusa karakterišu konstantno zapušen nos, kao i stalne ili povremene glavobolje različitog intenziteta.

Meningitis

Meningitis predstavlja zapaljenje moždanih ovojnica i zahteva brzo i profesionalno zbrinjavanje obolele osobe.
Pneumokokni meningitis (bakterijski), na žalost, još uvek ima prilično visoku stopu smrtnosti. Ipak, ako se otkrije na vreme i leči temeljno, izlečenje je moguće.
Simptomi su visoka temperatura, bolovi u zglobovima i mišićima, glavobolja, neretko mučnina i povraćanje, karakteristična ukočenost vrata, a može da se javi i osip u vidu malih krvavih tačkica koje kasnije liče na modrice.
Kao posledica preležanog meningitisa mogu se javiti različiti problemi neurološkog sistema.

Bakteremija ili sepsa

Bakteremija je teško oboljenje i javlja se kada žive bakterije uđu u krvotok, u narodu je poznatija kao sepsa ili ,,trovanje krvi".
Veoma je važno prepoznati je na vreme (što je veoma teško) i odmah reagovati. Međutim, najčešće se dešava da se otkrije tek kada nastupi septički šok.
Najbolji način zaštite od invazivne pneumokokne bolesti jeste vakcinacija. lako ne ulazi u kalendar obaveznih vakcina, ona postoji i u našoj zemlji, a može je primiti i dete sa navršena dva meseca života. Vakcina se preporučuje i starijoj populaciji

Lečenje – iz dana u dan sve teže

Prvi izbor u lečenju pneumokokne bolesti je penicilin. Međutim, u po- slednjih dvadesetak godina, pneumokok je postao otporan na penicilin i neke druge antibiotike. Porast otpornosti pneumokoknih sojeva na penicilin danas predstavlja veliku prepreku u lečenju ove bolesti.

[MarkoKg]

Pneumokok – koliko je opasan i kakve bolesti uzrokuje?

Zimski dani kada dijete većinu vremena provodi u zatvorenim, zagrijanim i slabo prozračivanim prostorijama jaslica,vrtića ili škole, vrijeme je kada se najčešće javljaju infekcije dišnih putova. Bakterija Streptococcus pneumoniae, poznata kao pneumokok, čest je uzročnik različitih zaraznih bolesti u dječjoj dobi, kao što su meningitis, upala pluća i upala srednjeg uha. Upala srednjeg uha uzrokovana pneumokokom jedan je od najčešćih razloga odlaska pedijatru.

Pneumokom se može zaraziti bilo tko, naročito mala djeca, osobe starije od 65 godina, kao i bolesnici s bolestima srca, pluća i bubrega, dijabetičari. Sve više sojeva ove bakterije postaje otporno na penicilin i druge antibiotike. Zato liječenje postaje sve teže, pa je opravdana prevencija cijepljenjem.

Dvije vrste cjepiva

Cijepljenjem protiv Streptococcus pneumoniae može se spriječiti nastanak bolesti kojima je uzročnik. Cjepivo djeluje tako što pomaže tijelu da proizvede vlastita antitijela, koja štite dijete od bolesti. Cijepiti se mogu sva zdrava djeca, a posebice se preporučuje za visokorizičnu djecu.

Dvije su osnovne vrste cjepiva. Polisaharidno konjugirano cjepivo protiv pneumokoka štiti od 7 tipova. Koristi se za cijepljenje dojenčadi i male djece od 2 mjeseca do 2 godine starosti i kod prethodno ne cijepljene djece starosti od 2-5 godina. Cijepljenje smanjuje i mogućnost obolijevanja od onog tipa pneumokoka koji nije uključen u cjepivo, ali je u srodstvu sa sojem koji cjepivo sadrži. Za djecu stariju od dvije godine i za odrasle osobe primjenjuje se polisaharidno cjepivo protiv pneumokoka koje štiti protiv 23 tipa S. pneumoniae. Zdrave osobe razviju imuni odgovor na većinu ovih tipova bakterije 2-3 tjedna nakon cijepljenja.

U našoj su zemlji registrirane dvije vrste cjepiva: Prevenar, koji sadrži 7 serotipova na koje je i najčešća otpornost  na antibiotike, te drugo, polivalentno (Pneumo 23), koje sadrži 23 serotipa pneumokoka. U djece starije od 5 godina pneumokokne su infekcije rjeđe, ali to ne znači da oni ne oboljevaju. Pneumokok ponovno postaje značajniji uzročnik infekcija u dobi iznad 65 godine, a uzrok tome je slabljenje prirodnog imuniteta..Nijedno cjepivo nije u programu obaveznog cijepljenja. To znači da ga trebate platiti, jedna doza cjepiva Prevenara košta 500 kuna.

Kada je dijete najbolje cijepiti?

Učestalost pneumokokne bolesti je najveća u najranijoj dobi, a tada je i bolest najopasnija. Stoga je najbolje bebu cijepiti nakon 2 mjeseca života ako se planira da će dijete s godinu dana krenuti u jaslice. Dojenčad starosti od 2-6 mjeseci  treba primiti tri doze cjepiva. Prva je doza obično s 2 mjeseca starosti. Razmak između doza najmanje je jedan mjesec. Četvrta se doza preporuča u drugoj godini života. Kod dojenčadi starosti 7-11 mjeseci daju se dvije doze, vremenski razmak između doza najmanje  je jedan mjesec. Treća se doza preporuča u drugoj godini života.

Djeca starosti 12-23 mjeseca dobivaju dvije doze. Razmak između doza najmanje je dva mjeseca. Djeca starosti od dvije do pet godina cijepe se jednom dozom. Polisaharidno cjepivo je za djecu stariju od 2 godine i pri tome se zdravoj djeci preporuča samo jedna doza cjepiva. Djeca s oslabljenim imunološkim sustavom se cijepe s dvije doze, i to tako da se djeci mlađoj od 10 godina druga doza daje 3 godine, a djeci starijoj od 10 godina 5 godina nakon prve doze. Cjepivo se može primijeniti istovremeno s drugim cjepivima u dječjoj dobi.

Djeca koja su na prethodnu dozu cjepiva protiv pneumokoka doživjela alergijsku reakciju ne smiju primiti sljedeću dozu tog cjepiva. Cijepljenje umjereno ili teško bolesne djece treba odgoditi dok ne ozdrave. Najčešće su blage reakcije na cjepivo, kao što su crvenilo ili bol na mjestu uboda. Te reakcije su prolazne i ne ostavljaju posljedice. Mali postotak cijepljenih osoba ima visoku tjelesnu temperaturu, bolove u mišićima, ili teže lokalne reakcije.

Kako dolazi do infekcije?

Pneumokok je naznačajnija bakterija kao uzrok bolesti u djece do 5 godina. Ona ne mora uvijek izazvati bolest. Može biti samo prisutna u sluznici nosa djece i odraslih osoba, kao normalan stanovnik sluznice ždrijela i usne šupljine čovjeka odakle se može proširiti i naseliti na sluznicu nosne šupljine. Naseljavanje bakterije na sluznici nosne šupljine najčešće nije praćeno nikakvim simptomima bolesti i predstavlja normalno i prolazno stanje koje se naziva kolonizacija. Kolonizacija nakon određenog perioda i ne zahtijeva nikakvo liječenje.

Dijagnoza da se radi o bakteriji pneumokok postavlja se izolacijom bakterije s mjesta infekcije, iako nalaz pneumokoka iz kulture sekreta nosa i/ili ždrijela ne mora značiti da je ta bakterija i uzročnik bolesti. Liječnik će na temelju kliničke slike i drugih laboratorijskih nalaza postaviti  dijagnozu. Kod svake teže infekcije kao što je primjerice,  upala pluća, najpouzdaniji pokazatelj je nalaz bakterije u krvi (hemokultura).

Šetnje na svježem zraku i vlaženje sluznice

Kod male djece iznimno je važno održavati prohodnost nosića, kako bi sprečavao infekcije virusima i bakterijama. Zato je neophodno održavati nosnu higijenu svakodnevnim čišćenjem nosa, provjetravati i zračiti prostorije u kojima dijete boravi, paziti na temperaturu zraka i njegovu vlažnost.

Čist i prohodan nos spriječit će razvoj i nastanak mnogih bolesti gornjeg i donjeg dišnog sustava. Sluznica respiratornog trakta izlučuje sluz u kojoj se nalaze zaštitna antitijela. Na sluznici se nalaze uronjene u sluz trepetljike koje je čiste gurajući sekret prema ustima. Pri prekomjernom grijanju suh zrak posuši sluznicu respiratornog trakta, sluz se zgusne,trepetljike se slijepe - čišćenje sluznice prestaje i sluznica postaje ranjiva. Nakon što na sluznicu dospiju bakterije, na nju se vežu antitijela i razore je. Izlaganjem svježem i hladnom zraku sluznica reagira i počinje pojačano lučiti sekret te se time pojača efekt čišćenja.

Zato je uz provjetravanje prostorija potrebno malu djecu što češće voditi u šetnju, što je preporučljivo i zimi kad su niže temperature, dakako ne smije biti previše hladno, i dijete ne smije u šetnju ako ima povišenu temperaturu. Za čišćenje nosa mogu se koristiti razne preparati, od fiziološke otopine do proizvoda koji sadrže aktivne supstance i olakšavaju disanje, Obično su na bazi sterilne morske vode. Pogodni su i za dojenčad i za malu djecu.

[MarkoKg]

Infekcije pneumokokom

Bakterija pneumokoka je uobičajeni stanovnik gornjih respiratornih organa i kod dece i kod odraslih, a najviše je ima u nosu. Međutim, kada postane patogena, a to se najčešće dešava zbog pada imuniteta, može da izazove niz infekcija, među kojima ima i onih veoma ozbiljnih.
Kad odbrambene snage organizma oslabe, ova bakterija počinje da se širi po telu i da se umnožava, što u određenom broju slučajeva izaziva neko od brojnih oboljenja.


Prenosi se kijanjem

Pneumokoka kod dece u najvećem broju slučajeva uzrokuje upalu uha ili upalu sinusa, a infekcija se najčešće dešava u zimskom periodu kada se mnogo vremena provodi u zatvorenim prostorijama. Smatra se da je u blizu 40 odsto slučajeva upala uha kod dece, inače veoma često dečje oboljenje, uzrokovana upravo pneumokokom.
Međutim, pneumokoka izaziva i teže infekcije kao što su zapaljenje spoljašnjih ovojnica mozga, to jest meningitis, zatim sepsu i upalu pluća – objašnjava dr Nevenka Raketić, pedijatar i imunolog.
Kada je reč o upali pluća koju kod dece izaziva pneumokoka, najugroženiji su najmlađi pacijenti, do dve godine starosti.
Ova bakterija se, inače, prenosi kapljičnim putem, kijanjem i kašljanjem, ali i direktnim kontaktom. Deca su, ukazuje naša sagovornica, najčešće samo kliconoše, bez ikakvih simptoma bolesti.
Simptomi infekcije

Pneumokokna pneumonija, kaže dr Raketić, počinje naglo i karakterišu je sledeći simptomi:
• groznica
• visoka temperatura
• kašalj
• otežano ili ubrzano disanje
• bol u grudima.

U težim slučajevima javljaju se i mučnina, povraćanje, glavobolja, malaksalost i bolovi u mišićima, ali ove tegobe su znatno ređe.

Kada je reč o pneumokoknom meningitisu, njega prate:
• povišena temperatura
• ukočenost vrata
• konfuzija
• osetljivost na svetlo.
Leče se antibioticima

Pneumokokne infekcije se, objašnjava dr Raketić, leče antibioticima, čije dejstvo počinje 12–36 sati nakon uzimanja.

– Nažalost, zbog preterane ili pogrešne primene antibiotika mnogi sojevi pneumokoka postali su otporni na ove lekove. Zato je mnogo bolje poraditi na prevenciji, a najbolja zaštita od mogućih infekcija koje prouzrokuje pneumo*koka jeste vakcina – kaže doktorka.

Za razliku od razvijenih zemalja na Zapadu, gde je ova vakcina na spisku obaveznih, kod nas to, nažalost, nije slučaj, pa roditelji koji žele da vakcinišu svoju decu moraju da plate ovu uslugu.

Doze prema uzrastu

Broj doza vakcina koje se detetu daju zavisi od uzrasta. Ukoliko se dete vakciniše u prvih šest meseci života, ono mora da primi tri doze u razmaku od najmanje mesec dana. Deci starijoj od šest meseci daju se dve doze, s tim što kod beba koje imaju između šest i 12 meseci između dva davanja mora proći mesec dana, a kod onih uzrasta između godinu i dve dana razmak između vakcina mora da bude bar dva meseca. Kod svih uzrasta se godinu dana posle vakcinisanja daje i revakcina.
Bakterija sa 80 varijeteta

Postoji 80 različitih sojeva pneumokoka i da se neki češće javljaju kod dece, a drugi kod odraslih. Upravo iz tog razloga vakcine protiv pneumokoka dele se na polisaharidne i konjugovane. Polisaharidne se koriste za imunizaciju odraslih, a konjugovane mahom za vakcinisanje dece.


Posebne preporuke
DA:
Vakcinisanje protiv pneumokoka posebno se preporučuje deci koja imaju česte respiratorne infekcije, upale uha i bronhitis. Ovaj vid zaštite dobar je i za starije osobe i pacijente s hroničnim bolestima kao što su astma i dijabetes ili pate od bolesti jetre i slezine. Pre vakcinisanja neophodno je konsultovati se sa pedijatrom ili izabranim lekarom.
NE:
Nije preporučljivo da se vakcine kupuju na svoju ruku. Svaka vakcina je namenjena određenom uzrastu, tako da ljudi često kupuju pogrešnu, što može da šteti zdravlju. S druge strane, i ova vakcina, kao i sve druge, zahteva poštovanje ,,hladnog lanca", to jest posebne uslove transportovanja i čuvanja na temperaturi koja ne sme da bude veća od četiri stepena Celzijusa.